Obawiasz się, że wdrożenie nowego systemu IT okaże się kosztowną porażką, a nie strategicznym sukcesem? Nie jesteś sam, ale skuteczne planowanie pozwala uniknąć najczęstszych pułapek, takich jak przekroczony budżet i opór zespołu. Z tego artykułu dowiesz się, jak krok po kroku zaplanować i przeprowadzić implementację oprogramowania, aby przekuć ją w realną wartość dla Twojej firmy. Odkryj sprawdzoną mapę drogową do udanej transformacji cyfrowej.
Wprowadzenie
2. Etapy wdrożenia systemu informatycznego w firmie – mapa drogowa do sukcesu
3. Jak skutecznie zarządzać projektem IT podczas wdrożenia?
4. Checklista wdrożenia systemu IT – Twoje narzędzie kontrolne
W dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się krajobrazie biznesowym, technologia przestała być jedynie narzędziem wspierającym – stała się kręgosłupem nowoczesnych organizacji. Skuteczne systemy informatyczne w firmie decydują o przewadze konkurencyjnej, efektywności operacyjnej i zdolności do innowacji. Jednak samo posiadanie zaawansowanego oprogramowania to dopiero połowa sukcesu. Kluczem do odblokowania jego pełnego potencjału jest profesjonalnie przeprowadzone wdrożenie systemu IT. Proces ten, często postrzegany jako skomplikowane wyzwanie techniczne, w rzeczywistości jest strategicznym projektem, który wymaga starannego planowania, precyzyjnego zarządzania i głębokiego zrozumienia celów biznesowych.
Wielu menedżerów i dyrektorów zadaje sobie pytanie, jak przekształcić kosztowną inwestycję w technologię w realną wartość dla firmy. Odpowiedź leży w metodycznym podejściu do implementacji systemu IT. Niezależnie od tego, czy mówimy o nowym systemie ERP, platformie CRM, czy specjalistycznym oprogramowaniu branżowym, sukces zależy od przemyślanej strategii. Niniejszy artykuł stanowi kompleksowy przewodnik po świecie wdrożeń IT, stworzony z myślą o liderach, którzy chcą zminimalizować ryzyko i zmaksymalizować korzyści płynące z transformacji cyfrowej. Skupimy się na fundamentalnych zasadach, które pozwolą Państwu nie tylko sprawnie przeprowadzić wdrożenie oprogramowania, ale także zbudować solidne fundamenty pod przyszły rozwój organizacji. Zapraszamy do lektury, która krok po kroku wyjaśni, jak przekuć złożony proces technologiczny w strategiczny sukces.
Podejście do wdrożenia systemu IT na zasadzie "jakoś to będzie" jest jedną z najczęstszych i najdroższych pomyłek, jakie może popełnić organizacja. Każde wdrożenie oprogramowania to w istocie głęboka zmiana w sposobie funkcjonowania firmy, dotykająca procesów, ludzi i danych. Bez solidnego planu, projekt ten przypomina budowę domu bez architektonicznego projektu – może i uda się postawić ściany, ale jest niemal pewne, że konstrukcja będzie niestabilna, niefunkcjonalna i znacznie droższa, niż zakładano. Zrozumienie, jak zaplanować wdrożenie systemu IT, jest zatem pierwszym i najważniejszym krokiem na drodze do sukcesu. To faza, w której definiujemy, dokąd zmierzamy, jakich zasobów potrzebujemy i jakie pułapki możemy napotkać po drodze.
Korzyści z dobrze zaplanowanej implementacji systemu IT
Staranne planowanie to inwestycja, która zwraca się wielokrotnie na każdym etapie projektu. Przemyślana strategia wdrożeniowa przekłada się na wymierne korzyści, które wykraczają daleko poza samą technologię.
- Zgodność z celami biznesowymi: Planowanie pozwala upewnić się, że nowy system nie jest tylko technologiczną nowinką, ale realnym rozwiązaniem konkretnych problemów biznesowych. Czy celem jest redukcja kosztów, zwiększenie sprzedaży, czy poprawa obsługi klienta? Plan wdrożeniowy musi odzwierciedlać te priorytety.
- Optymalizacja zasobów i budżetu: Dokładne oszacowanie kosztów, przydzielenie odpowiednich ludzi do zadań i zdefiniowanie ram czasowych pozwala uniknąć niekontrolowanego rozrostu budżetu i opóźnień. Dobre zarządzanie projektem IT zaczyna się od realistycznego planu finansowego i zasobowego.
- Minimalizacja zakłóceń w działaniu firmy: Każde wdrożenie systemu IT niesie ze sobą ryzyko tymczasowego chaosu. Dobry plan uwzględnia etapy przejściowe, szkolenia i komunikację, dzięki czemu pracownicy są przygotowani na zmianę, a codzienne operacje firmy przebiegają możliwie jak najpłynniej.
- Zwiększenie akceptacji użytkowników: Ludzie z natury opierają się zmianom. Proces planowania, który angażuje przyszłych użytkowników systemu, pozwala im zrozumieć korzyści płynące z nowego narzędzia i poczuć się częścią projektu. To kluczowy czynnik sukcesu każdej implementacji.
Konsekwencje braku strategii – ryzyka związane z wdrożeniem nowego oprogramowania
Zaniedbanie fazy planowania otwiera drzwi do szeregu poważnych problemów. Ryzyka związane z wdrożeniem nowego oprogramowania nie są jedynie teoretyczne – materializują się w postaci realnych strat finansowych i organizacyjnych.
- Przekroczenie budżetu i terminów: To najczęstsza konsekwencja. Bez jasnego planu, zakres projektu zaczyna się niekontrolowanie rozrastać (tzw. "scope creep"), pojawiają się nieprzewidziane koszty, a harmonogram projektu wdrożenia systemu IT staje się fikcją.
- Niedopasowanie systemu do potrzeb: Wdrożenie oprogramowania, które nie rozwiązuje realnych problemów lub jest zbyt skomplikowane dla użytkowników, prowadzi do frustracji i niskiej efektywności. Firma ponosi koszty, nie otrzymując w zamian oczekiwanej wartości.
- Opór i niskie wykorzystanie wśród pracowników: Jeśli pracownicy czują się zignorowani, a nowy system jest im narzucony bez odpowiedniego przygotowania, będą aktywnie lub pasywnie opierać się jego używaniu. Może to prowadzić do sytuacji, w której kosztowny system jest wykorzystywany tylko w minimalnym stopniu.
- Problemy techniczne i integracyjne: Brak analizy istniejącej infrastruktury i innych systemów informatycznych w firmie może prowadzić do poważnych problemów z kompatybilnością. Nowy system może nie "rozmawiać" ze starymi, co generuje chaos danych i paraliżuje procesy biznesowe.
Podsumowując, planowanie nie jest biurokratycznym wymogiem, lecz strategiczną koniecznością. To fundament, na którym opiera się cała struktura projektu wdrożeniowego.
Każda udana implementacja systemu IT przebiega według sprawdzonego scenariusza. Chociaż szczegóły mogą się różnić w zależności od skali projektu i specyfiki organizacji, kluczowe fazy pozostają niezmienne. Traktowanie tego procesu jako uporządkowanej podróży z jasno określonymi przystankami pozwala na zachowanie kontroli, transparentności i przewidywalności. Poniżej przedstawiamy uniwersalne etapy wdrożenia systemu informatycznego w firmie, które stanowią sprawdzoną mapę drogową prowadzącą do celu.
Faza 1: Analiza przedwdrożeniowa i definicja celów
To absolutny fundament, bez którego cała konstrukcja może runąć. Zanim napisana zostanie jakakolwiek linijka kodu czy zakupiona jakakolwiek licencja, należy precyzyjnie odpowiedzieć na fundamentalne pytania: "Dlaczego to robimy?" i "Co chcemy osiągnąć?".
- Identyfikacja potrzeb biznesowych: Należy dokładnie zdiagnozować obecne problemy i "wąskie gardła" w procesach firmowych. Czy chodzi o zbyt wolne raportowanie, brak spójnych danych o klientach, a może nieefektywne zarządzanie magazynem?
- Określenie celów wdrożenia: Cele muszą być mierzalne i konkretne (np. "skrócenie czasu przygotowania raportu miesięcznego o 50%", "zwiększenie liczby leadów o 20% w ciągu 6 miesięcy"). To one będą stanowić punkt odniesienia przy ocenie sukcesu projektu.
- Analiza wymagań: Na tym etapie zbierane są szczegółowe wymagania od wszystkich interesariuszy – od zarządu, przez menedżerów, po przyszłych użytkowników końcowych. To kluczowe, aby wdrożenie oprogramowania odpowiadało na realne potrzeby, a nie tylko wyobrażenia projektantów.
Aby jeszcze lepiej ustrukturyzować ten proces, warto poznać 5 kroków do przygotowania organizacji na wdrożenie nowego systemu IT z perspektywy działu IT:
Wdrożenie systemu IT: 5 kroków dla działu IT
Faza 2: Planowanie projektu i tworzenie harmonogramu
Gdy już wiemy "co" i "dlaczego", przychodzi czas na zaplanowanie "jak" i "kiedy". Ta faza przekłada strategię na konkretny plan działania. To serce zarządzania projektem IT.
- Wybór technologii i dostawcy: Na podstawie zdefiniowanych wymagań dokonuje się wyboru konkretnego systemu oraz partnera wdrożeniowego.
- Stworzenie zespołu projektowego: Należy jasno określić, kto będzie odpowiedzialny za projekt po stronie firmy, a kto po stronie dostawcy. Kluczowe jest wyznaczenie lidera projektu (Project Managera), który będzie centrum koordynacji.
- Opracowanie harmonogramu: Powstaje szczegółowy harmonogram projektu wdrożenia systemu IT, który określa poszczególne zadania, terminy ich realizacji, zależności między nimi oraz kamienie milowe (milestones).
- Budżetowanie i alokacja zasobów: Na tym etapie finalizowany jest budżet projektu, uwzględniający koszty licencji, usług wdrożeniowych, szkoleń, sprzętu oraz ewentualnych nieprzewidzianych wydatków.
Faza 3: Implementacja i konfiguracja systemu
To faza, w której teoria zamienia się w praktykę. Zespół techniczny przystępuje do "budowy" systemu zgodnie z ustaleniami z poprzednich etapów.
- Instalacja oprogramowania: System jest instalowany na serwerach (własnych lub w chmurze).
- Konfiguracja i personalizacja: Oprogramowanie jest dostosowywane do specyficznych procesów i wymagań firmy. To tutaj standardowe funkcje systemu są "szyte na miarę" potrzeb organizacji.
- Integracja z innymi systemami: Nowy system musi zostać połączony z istniejącymi już w firmie aplikacjami (np. systemem księgowym, platformą e-commerce), aby zapewnić płynny przepływ danych.
- Migracja danych: Dane z poprzednich systemów (np. bazy klientów, historia zamówień) są przygotowywane i przenoszone do nowego środowiska. To jeden z najbardziej krytycznych i ryzykownych momentów wdrożenia.
Faza 4: Testowanie i szkolenia użytkowników
Zanim system zostanie oddany do użytku, musi przejść rygorystyczne testy. To odpowiednik kontroli jakości w fabryce.
- Testy funkcjonalne i wydajnościowe: Sprawdzane jest, czy wszystkie funkcje działają poprawnie i czy system jest w stanie obsłużyć oczekiwane obciążenie.
- Testy akceptacyjne użytkowników (UAT): Grupa kluczowych użytkowników testuje system w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, aby potwierdzić, że spełnia on ich oczekiwania i jest gotowy do pracy.
- Szkolenia: Równolegle prowadzone są szkolenia dla wszystkich przyszłych użytkowników. Ich celem jest nie tylko nauczenie obsługi interfejsu, ale także wyjaśnienie, jak nowy system wpisuje się w ich codzienną pracę i jakie korzyści przyniesie.
Faza 5: Uruchomienie i wsparcie powdrożeniowe
To moment prawdy – "go-live", czyli uruchomienie produkcyjne systemu.
- Uruchomienie systemu: Stary system zostaje wyłączony (lub przechodzi w tryb archiwalny), a pracownicy zaczynają pracę na nowym oprogramowaniu.
- Wsparcie w pierwszych dniach (hypercare): Zespół wdrożeniowy intensywnie wspiera użytkowników w pierwszych, najtrudniejszych dniach po uruchomieniu, rozwiązując na bieżąco pojawiające się problemy.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak dokładnie powinien wyglądać ten proces, przygotowaliśmy artykuł o tym, czego możesz oczekiwać w ramach wsparcia po wdrożeniu:
Wsparcie powdrożeniowe IT: Klucz do rozwoju i bezpieczeństwa - Monitoring i optymalizacja: Po uruchomieniu projekt się nie kończy. System jest monitorowany pod kątem wydajności i wykorzystania. Zbierane są opinie użytkowników, na podstawie których wprowadzane są dalsze usprawnienia i optymalizacje. To gwarantuje, że systemy informatyczne w firmie ewoluują wraz z jej rozwojem.
Nawet najlepszy plan i najnowocześniejsza technologia nie zagwarantują sukcesu, jeśli zawiedzie czynnik ludzki i organizacyjny. Skuteczne zarządzanie projektem IT jest spoiwem, które łączy wszystkie elementy wdrożenia w spójną i efektywną całość. To ciągły proces nadzoru, komunikacji i reagowania na zmiany, który zapewnia, że projekt zmierza we właściwym kierunku, mieści się w budżecie i realizuje założone cele. W kontekście implementacji systemu IT, zarządzanie wykracza poza techniczne aspekty, koncentrując się na ludziach, procesach i ryzyku.
Rola lidera projektu i zespołu wdrożeniowego
Centralną postacią każdego projektu jest Project Manager. To on jest dyrygentem orkiestry, dbającym o to, by każdy instrument grał w odpowiednim czasie i z właściwą głośnością. Jego rola jest nie do przecenienia.
- Koordynacja i nadzór: Lider projektu odpowiada za realizację harmonogramu projektu wdrożenia systemu IT, pilnuje budżetu i dba o jakość dostarczanych rozwiązań. Jest głównym punktem kontaktowym zarówno dla zespołu wewnętrznego, jak i dla zewnętrznego dostawcy.
- Motywacja i budowanie zespołu: Sukces wdrożenia systemu IT zależy od zaangażowania całego zespołu. Dobry lider potrafi zintegrować grupę specjalistów z różnych dziedzin (IT, finanse, logistyka, sprzedaż), zmotywować ich do wspólnej pracy i rozwiązywać wewnętrzne konflikty.
- Podejmowanie decyzji: W trakcie projektu nieuchronnie pojawiają się problemy i dylematy. Lider musi być w stanie szybko analizować sytuację, konsultować się z ekspertami i podejmować trafne decyzje, które minimalizują negatywny wpływ na projekt.
Równie ważny jest sam zespół wdrożeniowy, który powinien składać się nie tylko z techników, ale przede wszystkim z przedstawicieli działów biznesowych, które będą na co dzień korzystać z systemu. Ich wiedza o procesach firmowych jest bezcenna podczas konfiguracji i testowania oprogramowania.
Komunikacja – klucz do zaangażowania i unikania nieporozumień
Komunikacja w projekcie wdrożeniowym jest jak układ krwionośny w organizmie – dostarcza niezbędnych informacji do wszystkich komórek, zapewniając ich prawidłowe funkcjonowanie. Brak komunikacji lub jej zaburzenia prowadzą do dezinformacji, plotek, spadku morale i błędnych decyzji.
- Regularne spotkania statusowe: Cykliczne spotkania zespołu projektowego pozwalają na omówienie postępów, zidentyfikowanie bieżących problemów i zaplanowanie kolejnych kroków.
- Transparentna komunikacja z interesariuszami: Zarząd, dyrektorzy działów i kluczowi pracownicy muszą być regularnie informowani o statusie projektu. Jasne raporty, prezentacje i newslettery pomagają utrzymać ich zaangażowanie i wsparcie.
- Komunikacja z przyszłymi użytkownikami: Nie można zapominać o całej organizacji. Informowanie pracowników o nadchodzącej zmianie, jej celach i korzyściach, na długo przed uruchomieniem systemu, buduje pozytywne nastawienie i redukuje lęk przed nieznanym. To kluczowy element zarządzania zmianą, który bezpośrednio wpływa na powodzenie wdrożenia oprogramowania.
Zarządzanie ryzykiem – jak przewidywać i reagować na problemy?
Doświadczony menedżer wie, że każdy projekt obarczony jest ryzykiem. Sztuka polega nie na unikaniu ryzyka za wszelką cenę, ale na świadomym zarządzaniu nim. Proaktywne podejście do ryzyka związanego z wdrożeniem nowego oprogramowania pozwala uniknąć wielu kryzysów.
- Identyfikacja ryzyk: Już na etapie planowania należy stworzyć rejestr potencjalnych zagrożeń. Mogą to być ryzyka techniczne (np. problemy z migracją danych), organizacyjne (np. opór pracowników), finansowe (np. niedoszacowanie kosztów) czy związane z dostawcą (np. opóźnienia).
- Analiza i ocena ryzyk: Każde zidentyfikowane ryzyko należy ocenić pod kątem prawdopodobieństwa jego wystąpienia i potencjalnego wpływu na projekt. Pozwala to na priorytetyzację i skupienie się na najpoważniejszych zagrożeniach.
- Planowanie reakcji: Dla każdego istotnego ryzyka należy przygotować plan działania. Może to być plan zapobiegawczy (jak zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemu) lub plan awaryjny (co zrobimy, jeśli problem jednak wystąpi). Posiadanie gotowych scenariuszy pozwala na szybką i skuteczną reakcję w sytuacji kryzysowej, minimalizując jej negatywne skutki dla całego wdrożenia systemu IT.
Aby uporządkować złożoność procesu wdrożeniowego i upewnić się, że żaden kluczowy element nie został pominięty, warto posłużyć się praktycznym narzędziem, jakim jest checklista wdrożenia systemu IT. Poniższa lista, podzielona na kluczowe fazy projektu, stanowi syntetyczne podsumowanie najważniejszych zadań i pytań, które każdy lider projektu powinien sobie zadać. To nie jest sztywny regulamin, lecz elastyczna mapa, która pomaga utrzymać kurs na sukces podczas realizacji wdrożenia oprogramowania.
Przed rozpoczęciem projektu (Faza analizy i planowania)
Ta część checklisty koncentruje się na strategicznym przygotowaniu, które jest fundamentem całego przedsięwzięcia. Prawidłowe wykonanie tych kroków znacząco zwiększa szanse na powodzenie.
- [ ] Zdefiniowanie celów biznesowych: Czy jasno określiliśmy, co chcemy osiągnąć dzięki nowemu systemowi (np. redukcja kosztów, wzrost efektywności, poprawa jakości danych)?
- [ ] Analiza procesów biznesowych (As-Is): Czy dokładnie zmapowaliśmy i zrozumieliśmy, jak obecnie działają procesy, które ma wspierać nowy system?
- [ ] Zebranie wymagań funkcjonalnych i niefunkcjonalnych: Czy przeprowadziliśmy wywiady z kluczowymi interesariuszami i przyszłymi użytkownikami, aby poznać ich potrzeby i oczekiwania?
- [ ] Powołanie zespołu projektowego: Czy wyznaczyliśmy lidera projektu (Project Managera) oraz przedstawicieli kluczowych działów biznesowych?
- [ ] Wstępny budżet i harmonogram: Czy oszacowaliśmy ramowe koszty i czas potrzebny na implementację systemu IT?
- [ ] Analiza rynku i wybór dostawcy/technologii: Czy dokonaliśmy przeglądu dostępnych rozwiązań i wybraliśmy partnera, który najlepiej odpowiada naszym potrzebom i możliwościom?
- [ ] Identyfikacja ryzyk: Czy stworzyliśmy wstępną listę potencjalnych ryzyk związanych z wdrożeniem nowego oprogramowania?
- [ ] Opracowanie szczegółowego planu projektu: Czy powstał dokument zawierający zakres, finalny budżet oraz harmonogram projektu wdrożenia systemu IT?
W trakcie realizacji (Faza implementacji i testów)
Ten etap obejmuje techniczną realizację projektu oraz jego weryfikację. Regularne monitorowanie postępów w odniesieniu do tej listy pozwala na bieżąco kontrolować jakość i zgodność z planem.
- [ ] Zarządzanie komunikacją: Czy regularnie informujemy wszystkich interesariuszy o postępach i ewentualnych problemach?
- [ ] Nadzór nad konfiguracją i personalizacją: Czy na bieżąco weryfikujemy, czy system jest dostosowywany zgodnie z ustalonymi wymaganiami?
- [ ] Plan i realizacja migracji danych: Czy mamy przygotowany scenariusz przeniesienia danych ze starych systemów i czy przeprowadziliśmy jego testy?
- [ ] Opracowanie scenariuszy testowych: Czy przygotowaliśmy szczegółowe przypadki testowe obejmujące wszystkie kluczowe procesy biznesowe?
- [ ] Przeprowadzenie testów wewnętrznych: Czy zespół projektowy dokładnie przetestował system przed oddaniem go w ręce użytkowników?
- [ ] Organizacja i przeprowadzenie testów akceptacyjnych użytkowników (UAT): Czy kluczowi użytkownicy mieli szansę przetestować system i zgłosić swoje uwagi?
- [ ] Planowanie i realizacja szkoleń: Czy przygotowaliśmy materiały szkoleniowe i zaplanowaliśmy sesje dla wszystkich grup użytkowników?
- [ ] Przygotowanie planu uruchomienia (go-live): Czy mamy szczegółowy scenariusz przełączenia się na nowy system, minimalizujący ryzyko przestojów?
Po uruchomieniu systemu (Faza wsparcia i optymalizacji)
Wdrożenie systemu IT nie kończy się w dniu jego uruchomienia. Ta faza jest kluczowa dla zapewnienia długoterminowej wartości inwestycji.
- [ ] Zapewnienie wsparcia powdrożeniowego (hypercare): Czy w pierwszych dniach po uruchomieniu dostępny jest dedykowany zespół gotowy do natychmiastowej pomocy użytkownikom?
- [ ] Zbieranie opinii od użytkowników: Czy mamy mechanizm zbierania feedbacku na temat działania systemu i ewentualnych problemów lub pomysłów na usprawnienia?
- [ ] Monitoring wydajności i stabilności systemu: Czy na bieżąco monitorujemy, jak system radzi sobie z obciążeniem i czy działa stabilnie?
- [ ] Zamknięcie projektu i rozliczenie budżetu: Czy oficjalnie zamknęliśmy projekt, podsumowaliśmy poniesione koszty i wyciągnęliśmy wnioski na przyszłość?
- [ ] Planowanie dalszego rozwoju systemu: Czy myślimy o kolejnych etapach rozwoju, nowych funkcjonalnościach i optymalizacji działania systemów informatycznych w firmie?
- [ ] Ocena realizacji celów biznesowych: Czy po określonym czasie (np. 6-12 miesięcy) planujemy sprawdzić, w jakim stopniu udało się zrealizować cele postawione na początku projektu?
Proces wdrożenia systemu IT to złożone i wieloetapowe przedsięwzięcie, które stanowi jeden z najważniejszych testów dojrzałości organizacyjnej i strategicznej firmy. Jak wykazaliśmy, sukces w tej dziedzinie nie jest dziełem przypadku, lecz wynikiem metodycznego podejścia, starannego planowania i skutecznego zarządzania projektem IT. Kluczem jest zrozumienie, że implementacja systemu IT to nie tylko zadanie techniczne, ale przede wszystkim projekt biznesowy, którego celem jest dostarczenie realnej wartości i wsparcie strategicznych celów organizacji.
Przechodząc przez kolejne etapy wdrożenia systemu informatycznego w firmie – od analizy potrzeb, przez planowanie i tworzenie harmonogramu, aż po implementację, testy i wsparcie po uruchomieniu – budujemy solidne fundamenty pod stabilne i efektywne działanie nowych narzędzi. Świadome zarządzanie ryzykiem, otwarta komunikacja i angażowanie przyszłych użytkowników na każdym kroku minimalizują opór przed zmianą i maksymalizują stopę zwrotu z inwestycji.
Pamiętajmy, że wdrożenie oprogramowania to początek drogi, a nie jej koniec. Nowoczesne systemy informatyczne w firmie muszą ewoluować wraz z nią, dostosowując się do nowych wyzwań i możliwości. Dlatego tak ważne jest, aby proces wdrożeniowy był nie tylko skuteczny, ale także by budował w organizacji kompetencje i kulturę ciągłego doskonalenia. Traktując każde wdrożenie jako strategiczną inwestycję w przyszłość, liderzy IT mogą z powodzeniem przeprowadzić swoją firmę przez proces cyfrowej transformacji, przekuwając technologię w trwałą przewagę konkurencyjną.